بورس انرژی؛ پنجره فرصت

انرژی و نیرو - ایران کشوری غنی از نظر منابع سرزمینی و برخوردار از تاریخ و جغرافیایی بی‌‌‌نظیر است. کشور ما یکی از متنوع‌‌‌‌ترین سرزمین‌‌‌‌ها از نظر شرایط آب‌‌‌وهوایی و موقعیت سرزمینی است.ایران به‌ عنوان نقطه اتصال آسیا، آفریقا و اروپا و مهد تمدنی کهن شناخته می‌شود. کشور ما میزبان شاهراه‌‌‌‌های تمدن‌‌‌‌های کهن دیگر بوده و از همین رو می‌‌‌‌تواند جایگاهی منحصربه‌فرد در تجارت و دادوستد داشته باشد. از سوی دیگر، وجود ذخایر بزرگ زیرزمینی و پیش‌‌‌قدم بودن در زمینه استحصال و استفاده از این منابع در جهان وجوه تمایز دیگری است که در این مختصر می‌‌‌‌توان به آنها اشاره کرد.

به گزارش انرژی و نیرو، ایران از دهه‌ها قبل مقصد سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی بوده و با وجود رژیم ظالمانه تحریم‌های اقتصادی همچنان سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی مزیت اصلی کشور ماست. با وجود این، نیاز به تامین مالی در حوزه انرژی در ایران بسیار و سرمایه‌گذاری اندک است. با اینکه مقتضی موجود و مانع مفقود است، چرا تحقق سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی رضایت بخش نیست؟ همان‌گونه که ذخایر انرژی نقطه قوت سرزمین ماست، یکی از چالش‌های بزرگ حال حاضر نیز به شمار می‌آید.

نقل‌ قول معروفی است که مسائل و مشکلات در دیدگاهی که به وجود آمده‌اند، حل و فصل نمی‌شوند و برای حل آنها به تغییر در دیدگاه‌ها نیاز داریم. در زمینه انرژی نیز بدون تغییر جهت گیری بنیادین در رویکرد‌هایی که تاکنون نسبت به این حوزه داشته‌ایم، نمی‌توان انتظار عبور از چالش‌ها را داشت. با همه اینها کشورمان در زمینه توسعه متناسب با این ثروت‌های طبیعی، راهی طولانی پیش‌روی خود دارد. طی این سال‌ها دیدگاهی با چشم انداز عدالت توزیعی در بهره برداری از منابع انرژی مسلط بوده است، اما این دیدگاه به اقتصادی بودن سرمایه‌گذاری منجر نشده و بدون تولید بازدهی مناسب نیز سرمایه‌گذاری رخ نخواهد داد.

سال ۱۴۰۴ با عنوان «سال سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده است. از طرف دیگر، چالش‌های مرتبط با حوزه انرژی و آب با صدایی رساتر از هر زمان دیگر ضرورت تغییر رویکرد را نشان می‌دهند. راهکاری به نام بورس انرژی ایران در این میان می‌تواند یک «پنجره فرصت» بی بدیل باشد؛ بدل شدن به بازاری که در آن، اولا سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی نه فقط در دسترس نهاد‌های خاص سنتی این بخش از اقتصاد، بلکه در اختیار عموم مردم گذاشته می‌شود؛ ثانیا حامل‌های انرژی در سازوکاری کارآ و شفاف به بالاترین بازدهی‌ها تخصیص می‌یابد و نهایتا دادوستد در آن منصفانه و تحت نظارت مراجع ذی صلاح و قانونی انجام می‌گیرد. طی اردیبهشت سال‌جاری، بورس انرژی ایران شاهد رشد قابل‌توجه ارزش معاملات نسبت به دوره‌های مشابه در سال‌های قبل بود، اما این رشد رضایت بخش نیست و با مقتضیات کشور نسبتی ندارد. ایفای نقش محوری ایران به عنوان مرکز مبادلات انرژی در منطقه و جهان آن‌گونه که در اسناد قانونی نیز ترسیم شده، چشم انداز امیدبخش و وجهه همت ما در بورس انرژی ایران است. اعتقاد داریم، با توکل به خداوند این جایگاه به شرط تلاش خستگی ناپذیر، هوشمندانه و امیدوارانه قابل تحقق خواهد بود و بورس انرژی ایران می‌تواند پیشران این بخش از توسعه کشور باشد.

با این چشم انداز، بورس انرژی ایران تمامی همت خود را برای ارتقای ظرفیت‌های نهادی بازار انرژی کشور به کار بسته تا با توسعه ابزار‌ها و بازار‌های خود بتواند کارآیی، دسترس پذیری، منصفانه بودن و شفافیت را برای بازار انرژی کشور فراهم کند. از یک‌سو ارتقای سطح تعاملات بین‌المللی به منظور ایجاد ارتباط با کشور‌های منطقه در حوزه انرژی و استفاده از تجارب بازار‌های موفق انرژی در جهان می‌تواند روند توسعه معاملات را از نظر ارزش بازار و تنوع ابزار‌ها ارتقا بخشد و از سوی دیگر تبدیل شدن به مرجعیت قیمت‌گذاری در کشور و منطقه، افزایش عمق بازار‌ها و تسهیل تامین مالی برای توسعه زیرساخت کشور از طریق بورس انرژی تنها با ارتقای سطح ساختاری و چارچوب تنظیم گری بازار انرژی و بهبود سطح زیرساخت فناوری‌های مورد استفاده در این بازار ممکن است.

ارتباطات داخلی و توسعه و تعمیق بازار سرمایه و بورس انرژی به طور اخص، بدون برقراری ارتباط مستقیم با مخاطبان این بازار‌ها به‌ سختی ممکن خواهد شد. برگزاری نمایشگاه صنعت مالی در مشهد که با ابتکار عمل سازمان بورس و اوراق بهادار به انجام رسیده، گویای درک ضرورت تغییر رویکرد در جهت‌گیری‌های اساسی توسط سیاست‌گذاران بازار سرمایه کشور است. سطح فراگیری و دسترس پذیری بازار سرمایه تنها از طریق ارائه مستقیم خدمات در تمامی ایران و برای همه ایرانیان توسعه خواهد یافت و مشهدالرضا، هم به دلیل ویژگی‌های اقتصادی و هم معنوی می‌تواند شروعی پرخیر و برکت برای این ابتکار عمل باشد.

منبع: دنیای اقتصاد