پیروزی نفت ایران در جنگ تحریم

به گزارش انرژی و نیرو، در دو دهه اخیر و در شرایطی که تحریم‌های حداکثری مالی و صادراتی علیه ایران اعمال شد، تولید نفت ایران از حدود ۱.۶ میلیون بشکه در روز به ۳ میلیون و ۳۰۵ هزار بشکه در روز افزایش یافته است؛ معادل رشد ۱.۷۰ میلیون بشکه‌ای که بی‌نظیر در منطقه خاورمیانه است.

این جهش تولید بیشتر مرهون توسعه میدان‌های آزادگان، یادآوران و فازهای مختلف پارس‌جنوبی با اتکا به فناوری و سرمایه داخلی است.

در کنار این موازنه میدانی، صندوق تضمین ۳۰۰ میلیون دلاری، تسهیل فرآیندهای بانکی و بومی‌سازی تجهیزات نفتی، محورهای کلیدی مقابله با فشارهای تحریمی بوده‌اند.

افزایش ظرفیت تولید

ظرفیت اسمی تولید نفت ایران در اوایل دهه ۸۰ شمسی (۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ میلادی) حدود ۱.۶ میلیون بشکه در روز بود که بر اساس آمار شرکت ملی نفت ایران، این عدد تا ۵ اردیبهشت سال ۱۴۰۴ خورشیدی (آوریل ۲۰۲۴) به بیش از ۳.۳ میلیون بشکه در روز رسیده است؛ رشد خیره‌کننده‌ای که ایران را در ردیف سوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوپک قرار می‌دهد.

صادرات نفت خام ایران هم با وجود محدودیت‌ها در سال ۲۰۲۴ به‌ طور متوسط به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است.

میادین نفتی ایران

آزادگان

میدان آزادگان جنوبی، با ظرفیت طراحی حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز، پس از اجرای فازهای توسعه‌ای در سال‌های اخیر سهم بزرگی در رشد تولید ایران داشته است.

همچنین تولید از آزادگان شمالی که هم‌اکنون نزدیک به ۵۰ هزار بشکه در روز است، پتانسیل بالایی برای افزایش بیشتر دارد.

یادآوران و پارس جنوبی

میدان یادآوران با مشارکت شرکت‌های داخلی و CNPC چین، ظرفیت خود را به حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز ارتقا داده است.

فازهای مختلف پارس جنوبی نیز با تولید روزانه حدود ۸۰۰ هزار بشکه میعانات گازی و میعانات نفتی، نقش مکمل در توان تولیدی ایران ایفا می‌کنند.

سازوکارهای مقابله با تحریم‌ها

صندوق تضمین ۳۰۰ میلیون دلاری

این صندوق که از سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد، با تضمین هزینه‌های اضافی پروژه‌ها و ریسک نرخ ارز، زمینه جذب سرمایه‌گذاری داخلی و بخشی از سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کرده و تاکنون دست‌کم ۱۰ پروژه بزرگ در میدان‌های جنوبی کشور از منابع این صندوق بهره‌مند شده‌اند.

تسهیل قراردادهای بانکی

فرآیند تصویب قراردادهای بالادستی نفتی که پیش‌تر بیش از ۲۴ ماه به طول می‌انجامید، از سال ۲۰۱۸ با ایجاد کارگروه مشترک نفت و برنامه‌وبودجه به حدود ۶ ماه کاهش یافته است. این افزایش سرعت سبب شد تا قراردادهای خدماتی-ریسکی به ارزش بیش از ۱۵ میلیارد دلار منعقد شود.

بومی‌سازی تجهیزات

با محدودیت واردات تجهیزات کلیدی، بیش از ۸۲۰ شرکت داخلی و ۱۸۲ استارت‌آپ دانش‌بنیان وارد چرخه تولید توربین‌ها، کمپرسورها و تجهیزات حفاری شدند؛ در نتیجه تا سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۸۵ درصد از تجهیزات بالادستی نفت و گاز در داخل کشور تولید می‌شد.

اتکا به توان داخلی

تا سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۲ هزار قطعه تخصصی که پیش‌تر از اروپا و آمریکای شمالی وارد می‌شد، در شهرهای تهران، شیراز و اصفهان بومی‌سازی شده است.

تاسیس شبکه‌های تحقیق و توسعه در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نفت، زمینه تربیت نیروی متخصص جهت نگهداشت و توسعه میادین را فراهم کرده است.

چشم‌انداز

تا پایان سال هزار و چهارصد و شش خورشیدی (مارس دو هزار و بیست‌وهشت)، هدف‌گذاری افزایش پانصد هزار بشکه‌ای دیگر در ظرفیت تولید با توسعه میادین کوچک‌تر خلیج فارس و به‌کارگیری تکنیک‌های افزایش برداشت نهایی (EOR) دنبال می‌شود.

اگر این طرح محقق شود، ایران را با پشتوانه تحریم‌گریزی و خوداتکایی فناورانه، به رده‌های بالاتر نقشه انرژی جهان خواهد رساند.

منبع: خبرگزاری فارس