بررسی تأثیرات سه‌نرخی شدن گازوئیل

به گزارش انرژی و نیرو، متن کامل یادداشت «مصطفی آزادی» کارشناس بازار سرمایه، به شرح زیر است:

سه‌نرخی شدن گازوئیل و نحوه اجرای آن و جزئیات نرخ‌های اعلامی می‌تواند تأثیرات مختلفی بر صنعت پتروشیمی داشته باشد.

کاهش قاچاق سوخت

با واقعی‌تر شدن قیمت گازوئیل برای مصارف غیرضروری یا خارج از سهمیه، انگیزه برای قاچاق کاهش می‌یابد.

این موضوع باعث می‌شود منابع سوختی کشور در داخل مصرف شود و بیش‌تر به صنایع داخلی از جمله پتروشیمی اختصاص یابد.

افزایش درآمد دولت برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها

درآمد بیش‌تر ناشی از فروش گازوئیل با نرخ آزاد یا نیمه‌آزاد می‌تواند صرف بهبود زیرساخت‌های انرژی و پتروشیمی شود. بهبود زیرساخت‌ها به افزایش بهره‌وری و توسعه ظرفیت تولید در صنعت پتروشیمی منجر می‌شود.

هدایت منابع به سمت مصرف بهینه

سه‌نرخی شدن باعث می‌شود مصرف‌کنندگان غیرمولد (مثل خودرو‌های شخصی یا صنایع پرمصرف بی‌بازده) از مصرف بی‌رویه صرف‌نظر کنند. در نتیجه، گازوئیل بیشتری برای صنایع مولد مانند پتروشیمی باقی می‌ماند.

ایجاد انگیزه برای بهینه‌سازی مصرف انرژی

صنایع پتروشیمی که در زنجیره ارزش به‌ شدت به سوخت وابسته‌اند، با دسترسی بهتر به سوخت، قدرت برنامه‌ریزی بهتر برای توسعه و صادرات خواهند داشت.

رقابت‌پذیری بیشتر در بازار‌های جهانی

با بهبود تخصیص منابع انرژی، هزینه‌های جانبی کاهش می‌یابد و محصولات پتروشیمی ایران باقیمت رقابتی‌تری عرضه می‌شوند.

پیچیدگی در تأمین سوخت و افزایش هزینه‌های لجستیک

چند نرخی شدن ممکن است فرایند تأمین گازوئیل برای ناوگان حمل‌ونقل مواد اولیه و محصولات پتروشیمی را پیچیده کند.

برخی شرکت‌ها ممکن است مجبور شوند گازوئیل را با نرخ آزاد تهیه کنند که هزینه حمل‌ونقل را افزایش می‌دهد و بر قیمت نهایی محصولات پتروشیمی اثر منفی می‌گذارد.

ناوگان حمل‌ونقل پتروشیمی (مواد اولیه و محصول نهایی) اگر در قالب بارنامه برخط فعالیت کنند، از نرخ ۳۰۰ تومانی بهره‌مند خواهند شد. اما مصارف مازاد، خارج از بارنامه یا خارج‌ازمسیر تعریف‌شده، مشمول نرخ ۱۵ یا حتی ۳۰ هزارتومانی می‌شود.

این تفاوت قیمت می‌تواند هزینه تمام‌شده حمل‌ونقل را افزایش دهد، مخصوصاً در مسیر‌هایی که محدودیت سهمیه وجود دارد یا کنترل دیجیتال سخت‌تر است.

تأثیر افزایش نرخ گازوئیل بر سود شرکت‌های پتروشیمی با صادرات ارزی بالا درصدی کم ولی عددی قابل‌توجه است.

در مجموع، چون تأثیر کم‌تر از ۱٫۵٪ بر سود است، این عامل به‌ تنهایی تهدید بزرگی نیست و افزایش یا کاهش قیمت جهانی یا هزینه خوراک، تأثیر بسیار بیش‌تری بر سودآوری شرکت‌ها خواهد داشت.

تأثیر روانی و بازار سرمایه

اجرای این‌چنین سیاست‌هایی به‌ صورت نرمال در کوتاه‌مدت با نوسان در قیمت سهام شرکت‌های پتروشیمی همراه است، زیرا تحلیل‌گران ریسک‌های هزینه‌ای را وارد مدل‌های خود می‌کنند.

پیشنهاد‌هایی برای مدیریت ریسک

سهمیه‌بندی عادلانه و شفاف: بر اساس شاخص‌های تولید، بهره‌وری و سابقه مصرف.

حمایت از واحد‌های کوچک: اعطای تخفیف سوخت یا وام حمایتی برای پایدار نگه‌داشتن تولید آنها.

قرارداد‌های بلندمدت سوخت: برای ثبات در تأمین و دوری از نوسانات بازار آزاد.

سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی انرژی: برای کاهش مصرف گازوئیل و افزایش بهره‌وری.

توسعه حمل‌ونقل جایگزین: استفاده از ریلی و دریایی برای کاهش وابستگی به سوخت گازوئیل.

مشارکت در تصمیم‌سازی: حضور فعال تشکل‌های پتروشیمی در تدوین سیاست‌های انرژی.

باتوجه‌ به سه‌نرخی شدن گازوئیل می‌توان انتظار داشت که استراتژی در خصوص، تمرکز روی قرارداد‌های دریایی/FOB برای حذف کرایه داخلی، افزایش هزینه فروش داخلی (کرایه) و انتقال آن به مشتری نهایی و احتمال تغییر آرایش زنجیره تأمین یا استفاده از ناوگان دارای پیمایش معتبر، شرکت‌ها نیز تغییر کند.

جمع‌بندی: سیاست سه‌نرخی شدن گازوئیل در صورت اجرای دقیق و همراه با سازوکار‌های حمایتی می‌تواند به نفع صنعت پتروشیمی باشد. اما اگر بدون توجه به عدالت، شفافیت و ثبات اجرا شود، ممکن است آسیب به زیرساخت‌های تولید وارد سازد.

منبع: سنانیوز