نقش کلیدی مدیریت منابع آب برای گذر از بحران کم‌آبی/ هدررفت ۳۰ درصد آب در ایران

به گزارش انرژی و نیرو، «حمیدرضا پورقاسمی» با اشاره به هشدار‌های داده شده برای مدیریت مصرف آب در بخش خانگی، کشاورزی و صنعتی اظهار کرد: منابع آب و امنیت غذایی به یکدیگر مرتبط هستند، اما این منابع در سطح کشور شرایط مناسبی ندارند و مدیران و مسئولان باید برای این مشکل چاره‌ای بیندیشند. یک مدیریت کارآمد می‌تواند در زمینه چالش‌ها، مشکلات و تنش‌ها کمک کند تا به هدف مورد نظر رسید.

وی یکی از راهکار‌های مدیریت آب را جدا کردن آب شرب از آب شست‌وشو، استحمام، مصارف کشاورزی و صنعتی دانست و افزود: این یک واقعیت است که عمده منابع آبی در ساختمان برای شستشو و استحمام استفاده می‌شود. کشور‌های دیگر دنیا با تصفیه فاضلاب و ورود آن به چرخه استفاده مجدد، مشکلات کم‌آبی را کنترل می‌کنند. این موارد می‌تواند به عنوان شیوه‌های مدیریت مطرح شود، اما به شرطی که یک از اراده قوی و محکم وجود داشته باشد تا بتوانیم حداکثر مدیریت اصولی را در مورد مصرف آب داشته باشیم.

معاون پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز بیان کرد: کشور ما در رده کشور‌های خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار دارد. وقتی بیلان آبی را درنظر می‌گیریم، متوسط بارش سالانه ایران در درازمدت حدود ۲۵۰ میلی‌متر و تقریباً یک سوم متوسط دنیا است.

وی با بیان این‌که در نقطه مقابل بارش، بحث تبخیر و تعرق وجود دارد که متوسط دنیا حدود ۷۰۰ تا ۷۵۰ میلی‌متر و در ایران حدود ۲۰۰۰ میلی‌متر است، گفت: میزان بارش در کشور ایران یک سوم متوسط دنیا و میزان تعرق و تبخیر سه برابر متوسط دنیا است.

عضو هیأت علمی بخش علوم خاک دانشگاه شیراز دانشکده کشاورزی با تصریح این‌که تغییرات زمانی و مکانی بارش در کشور ما شرایط یکسانی ندارد، افزود: به لحاظ تغییرات مکانی قسمت اعظم بارش در سه استان شمالی کشور است، به لحاظ تغییرات زمانی نیز عمده بارش در فصل پاییز و زمستان رخ می‌دهد. از کل بارشی که دریافت می‌کنیم حدود ۷۰ درصد صرف تبخیر و تعرق می‌شود و تقریباً حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد از منابع آب را استفاده می‌کنیم، اما با روش‌های موجود می‌توان از بقیه منابع نیز بهره کافی برد.

پورقاسمی ادامه داد: بیش از ۹۳ درصد منابع آبی کشور در بحث کشاورزی، حدود چهار الی پنج درصد در حوزه صنعت و حدود دو درصد در مصارف شهری استفاده می‌شود. قطعاً مصرف آب در حوزه کشاورزی اهمیت بالایی دارد، اما متأسفانه همچنان در حوزه کشت به روش سنتی عمل می‌کنیم.

وی افزود: زمانی می‌خواستیم در تولید گندم خودکفا شویم و امروز نتیجه آن را مشاهده می‌کنیم. برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، فرونشست زمین را در پی داشت.

این دانشمند یک درصد و دو درصد پراستناد جهان بیان کرد: امروز تقریباً دو سوم دشت‌های کشور درگیر فرونشست زمین است و همچنان نتوانستیم یک الگوی کشت مناسب، متناسب با شرایط کشور ایجاد کنیم. کشت محصولات کم آب‌بر، تغییر الگوی کشت، جایگزینی محصولات کم آب در مقایسه با محصولات پرآب، مدیریت صحیح در بحث آبیاری، برنامه‌ریزی دقیق آبیاری بر اساس نیاز واقعی گیاه و شرایط آب و هوایی موجود، استفاده از فناوری‌های نوین، رفتن به سمت کشاورزی دقیق و پایدار، استفاده از حسگر‌ها و سامانه‌های هوشمندی که برای پایش رطوبت خاک و مدیریت آبیاری مدنظر قرار می‌گیرد، می‌تواند از راهکار‌های مصرف بهینه آب در مصارف کشاورزی باشد.

پورقاسمی در بحث مدیریت خاک نیز بیان کرد: می‌توان به وسیله روش‌های مختلف ظرفیت نگه‌داری آب در خاک را افزایش داد که به دنبال آن نیاز به آبیاری کاهش پیدا می‌کند. اما نکته مهم و حائز اهمیت بحث آموزش و ترویج فرهنگ مصرف آب است. آموزش به کشاورزان در زمینه روش‌های نوین آبیاری و مدیریت صحیح مصرف آب، می‌تواند نقش مهمی در کاهش مصرف این نعمت خدادادی داشته باشد.

وی در ادامه سخنان خود بیان کرد: کشور‌های پیشرفته دنیا به لحاظ کمی بسیاری از مشکلات خود را حل کردند و سپس به دنبال منابع آب با کیفیت بالا رفتند، اما در ایران همچنان در کمیت دچار مشکل هستیم و با وجود بحران آب هنوز به بحث کیفیت آب نرسیدیم. زمانی که در بحث کمیت، مشکلات برطرف شد، آن وقت تلاش خواهیم کرد تا به روی کیفیت آب متمرکز شویم، اما اکنون بحث کمیت آب در ایران دارای اولویت بوده و بحث مدیریت این منبع حیاتی یکی از آیتم‌های ارزشمند است.

معاون پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز میزان هدر رفت آب در ایران را حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد و در کل دنیا حدود ۱۰ درصد دانست و افزود: با وجود این شرایط مدیریت منابع آب به ویژه در راستای توسعه پایدار، حفظ منابع در شرایط فعلی و استفاده از این نعمت برای نسل‌های آینده حائز اهمیت است.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)