«برق قطع‌نشو»؛ سپر صنایع در برابر بحران ناترازی انرژی

به گزارش انرژی و نیرو، قطعی برق در ایران ماجرای تازه‌ای نیست؛ سال‌هاست که خاموشی‌ها در تابستان و روز‌های اوج مصرف، نه‌ تنها زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار داده، بلکه فعالیت صنایع بزرگ کشور از جمله فولاد، معدن و آلومینیوم را نیز با زیان‌های سنگین مواجه کرده است.

با این حال، در سال‌های اخیر شدت ناترازی انرژی به‌ گونه‌ای بوده که حتی بزرگ‌ترین صنایع کشور نیز طعم توقف تولید را چشیده‌اند. در شرایطی که هر ساعت خاموشی می‌تواند میلیارد‌ها تومان زیان به همراه داشته باشد. بورس انرژی ایران با عرضه «برق سبز» یا همان «برق قطع‌نشو»، راهکاری نو ارائه داده است؛ راهکاری که به صنایع امکان می‌دهد حتی در اوج مصرف، چراغ تولیدشان خاموش نشود.

این راهکار معامله‌ای تازه، به صنایع بزرگ این امکان را داده که با وجود فشار شدید بر شبکه برق و افزایش مصرف، از پایداری تأمین انرژی خود مطمئن باشند. تجربه اخیر معاملات بورس انرژی نشان داده که این راهکار توانسته اعتماد صنایع را جلب کند و عملاً چراغ کارخانه‌ها را در روز‌های اوج مصرف روشن نگه دارد.

پایداری برق سبز

در همین شرایط، شرکت‌هایی که برق خود را از تابلوی سبز بورس انرژی تأمین کردند، تجربه‌ای متفاوت داشته‌اند. برق خریداری‌شده در قالب «برق قطع‌نشو» در اوج مصرف هم پایدار ماند و به صنایع امکان داد فعالیت خود را بدون وقفه ادامه دهند.

طبق اعلام مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، از ۲۸ تیر تا ۸ مرداد ۱۴۰۴ در حالی که مصرف برق کشور به قله ۷۷ هزار و ۴۹۷ مگاوات رسید، بیش از ۳۲۴ هزار و ۳۲۶ مگاوات‌ساعت برق سبز در بورس انرژی معامله شد. ارزش این معاملات نیز از ۱۴ هزار و ۷۲۸ میلیارد ریال فراتر رفت.

ادعا‌هایی که با واقعیت بازار همخوانی ندارد

این حجم از معاملات در روز‌هایی که به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین دوره‌های سال شناخته می‌شود، گواه روشنی بر اعتماد صنایع به بورس انرژی است. اگر برق سبز خریداری‌شده دچار قطعی می‌شد، تحقق چنین حجمی از معامله امکان‌پذیر نبود. به همین دلیل، برخی ادعا‌ها مبنی بر قطع برق سبز، با واقعیت‌های بازار هم‌خوانی ندارد.

یکی از ویژگی‌های بورس انرژی، تعیین قیمت‌ها بر اساس سازوکار عرضه و تقاضا است. این موضوع باعث می‌شود که در شرایط ناترازی، قیمت برق در این بازار اغلب بالاتر از نرخ شبکه باشد. اما برای صنایع، پرداخت این هزینه بالاتر در مقایسه با زیان‌های ناشی از توقف تولید بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

در واقع، خرید برق از بورس انرژی تنها در صورتی برای صنایع توجیه اقتصادی دارد که همراه با تضمین پایداری باشد. سازوکار «برق قطع‌نشو» دقیقاً همین تضمین را ارائه می‌دهد: هر واحد صنعتی به میزانی که برق سبز خریداری کند، در اولویت تأمین قرار می‌گیرد و عملاً ریسک قطعی را به حداقل می‌رساند.

مروری بر تاریخچه بورس انرژی

براساس این گزارش؛ اگر به تاریخچه بورس انرژی نگاهی بیاندازیم متوجه می‌شویم که ایده ایجاد این بازار به عنوان بازاری شفاف برای دادوستد حامل‌های انرژی در ایران به سال ۱۳۸۶ کلید خورد. این ایده سرانجام با موافقت شورای عالی بورس به تأسیس بورس انرژی منجر شد. پس از طی مراحل حقوقی و ثبتی، ۱۹ اسفند ۱۳۹۱ نخستین روز معاملاتی بورس انرژی ایران رقم خورد و «قطران» و «زغال‌سنگ» به‌ عنوان نخستین کالا‌ها در بازار فیزیکی این بورس معامله شدند.

بورس انرژی از همان ابتدا با هدف ایجاد دسترسی غیرتبعیض‌آمیز، نظارت شفاف و تسهیل معاملات حامل‌های انرژی شکل گرفت. همکاری نزدیک این بورس با وزارت نیرو و وزارت نفت باعث شد تا رینگ داخلی و بین‌الملل آن به محلی برای کشف قیمت برق، فرآورده‌های نفتی، گاز و حتی اوراق مبتنی بر انرژی تبدیل شود. امروز، پس از بیش از یک دهه فعالیت، بورس انرژی فراتر از یک بستر معاملاتی صرف عمل می‌کند و در حال ایفای نقشی کلیدی در ثبات‌بخشی به اقتصاد ایران است.

عملکرد اخیر بورس انرژی در عرضه برق سبز نیز نشان داد که این بازار می‌تواند نقطه اتکای صنایع در روز‌های بحران باشد. پایدار ماندن برق خریداری‌شده در روز‌های اوج مصرف، هم به اعتماد صنایع انجامید و هم ثابت کرد که ادعا‌های قطع برق سبز فاقد پشتوانه است. اکنون بورس انرژی با ابزار‌هایی نوین همچون «برق قطع‌نشو»، نه‌ تنها بار سنگین ناترازی را از دوش صنایع برداشته، بلکه راهی تازه برای مدیریت ریسک و توسعه پایدار در اقتصاد ایران گشوده است.

منبع: بورس انرژی ایران