بورس انرژی؛ تنها راهکار برای رفع ناترازی انرژی

به گزارش انرژی و نیرو، دکتر «محمد نظیفی» مدیرعامل بورس انرژی ایران در نخستین نشست خبری خود با اصحاب رسانه با اشاره به قدمت تاریخی ایران در حوزه انرژی بیان کرد: ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی فسیلی و دارای دسترسی به تولید انرژی‌های تجدید‌پذیر و سبز مانند انرژی باد، خورشید و حتی زمین گرمایشی، می‌تواند در بازار‌های بین‌المللی و سطح منطقه نقش محوری ایفا کند، اما از چنین چشم اندازی فاصله دارد.

او ریشه این وضعیت را در سوء مدیریت تخصیص و مصرف منابع دانست و افزود: در حوزه آب این سوء مدیریت به طریق اولی قابل درک است. با توجه به اینکه برخلاف حوزه انرژی‌های فسیلی، کشور از نظر منابع آب جزو کشور‌های بسیار محروم طبقه بندی می‌شود، این موضوع ضرورت مدیریت هوشمندانه این منابع را دو چندان می‌کند. در چند سال اخیر فضای عدم تخصیص بهینه و بد مصرفی در همه این زمینه‌ها خود را به عنوان ناترازی نمایان کرده است.

سوء مدیریت تخصیص و مصرف منابع؛ ریشه ناترازی

نظیفی تنها راهکار تراز شدن ناترازی‌های منابع را بازار دانست و گفت: بورس انرژی ایران وظیفه دارد که نقش بازار را در این خصوص از طریق ایجاد دسترسی پذیری برای هر دو طرف عرضه و تقاضا، تضمین شفافیت، کارایی و منصفانه بودن برای معاملات در این بازار ایفا کند.

او اضافه کرد: در این زمینه بورس انرژی تا امروز بازار‌های حامل‌های انرژی، شامل نفت، گاز و مشتقات، بازاربرق شامل تابلو‌های عادی سبز و آزاد بازار آب‌های نامتعارف وهمینطور ابزار‌های مالی و مشتقات مالی برای این حوزه‌ها را راه اندازی کرده است.

مدیرعامل بورس انرژی ایران تاکید کرد: بورس انرژی برای کمک به ارتقا بهره وری به عنوان یکی از عوامل کلیدی تولید داخلی که ناظر به ارتقا کارایی و اثربخشی در استفاده از منابع، اقدام به راه اندازی ابزار‌های مرتبط با توسعه پایدار کرده است. برخی از این ابزار‌ها شامل گواهی‌های صرفه جویی است که اکنون در حوزه برق و گاز در حال معامله می‌باشند و در حوزه آب قابل عرضه و استفاده توسط شرکت‌های آب و فاضلاب هستند. همچنین در حوزه انتشار کربن نیز در حال راه اندازی این ابزار با مشارکت سازمان محیط زیست هستیم.

نظیفی تصریح کرد: فلسفه بنیادین فعالیت بورس انرژی بر این باور متکی است که مردم و صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی بهترین و هوشمندانه‌ترین تصمیمات را می‌توانند درباره نحوه مدیریت منابع کشور بگیرند و از سویی دیگر تنها ساز وکار ممکن و علمی هم در این زمینه بازار انرژی است که بستر آن در بورس انرژی ایران فراهم شده است.

رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات در ۴ ماه گذشته نسبت به دوره مشابه در سال گذشته

او با اشاره به ارزش معاملات بوس انرژی در سال ۱۴۰۳ گفت: طی سال گذشته مجموعا ۳۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات بازار‌های بورس انرژی بوده که از این میزان ۲۸۰ همت ارزش معاملات هیدروکربوری و ۱۹ همت ارزش معاملات تابلوی برق بورس انرژی رقم خورده است؛ همچنین در این سال نزدیک به ۲۰ همت ارزش معاملات گواهی‌های صرفه جویی و ابزار‌های مالی و مشتقه بوده است.

مدیرعامل بورس انرژی ایران افزود: طی ۴ ماه گذشته در سال جاری نیز ۱۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات انجام شده است که از این میزان ۸۵ هزار میلیارد تومان بازار‌های هیدروکروری، ۲۶ همت برق و حدود ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان گواهی‌های صرفه جویی، ابزار‌های مالی و مشتقات بوده است. این اعداد و ارقام حاکی از رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات نسبت به بازه مشابه درسال گذشته است.

او ادامه داد: بازار هیدرو کربوری نیز با بیش از ۸۰ درصد بیشترین ارزش معاملات را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده و از این میان نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش معاملات در رینگ بین المللی بورس انرژی وجود دارد که شامل انواع قرارداد‌ها با تسویه ریالی و دلاری است.

نظیفی بالاترین ارزش حجم معاملات در رینگ بین الملل را متعلق به گاز مایع، نفتای کامل و نفت سفید عنوان کرد و گفت: این ارزش در طول سال گذشته بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان گاز مایع ٍ، ۳۵ هزار میلیارد تومان نفتا و ۲۲ هزار میلیارد تومان نفت سفید را شامل می‌شود.

او افزود: در رینگ داخلی نیز نفت سفید، متانول و نفتای سنگین و سایر مشتقات ارزش و حجم بالایی را به خود اختصاص دادند. سمت عرضه و تقاضا شامل بخش عمومی و خصوصی فعال اقتصادی می‌شود، همچنین پالایشگاه‌ها پتروشیمی‌ها و صنایع مختلف عرضه کننده محصولات و خریدار محصولات در این حوزه‌ها هستند.

توسعه بازار‌ها و ابزار‌های جدید در بورس انرژی

مدیرعامل بورس انرژی ایران در خصوص بازار برق نیز گفت: طی سال گذشته مجموعا ۶۶۰ هزار مگاوات ساعت برق سبز به ارزش بالغ بر ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معامله شده است. ۱۸ میلیون مگاوات ساعت برق فیزیکی به ارزش ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان و ۹۹ میلیون مگاوات ساعت به ارزش بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان در حوزه برق مشتقه شامل قرارداد‌های سلف و با سررسید بالاتر از یک ماه مورد معامله قرار گرفته است.

نظیفی طی یک سال گذشته توسعه بازار‌های بورس انرژی را در دو جهت کلی تشریح کرد و گفت: توسعه این بازار نخست جهت‌گیری در توسعه ابزار‌ها و بازار‌های جدید و پذیرش کالا‌های جدید در بازار‌های بورس انرژی و همچنین در وجه افزایش عمق و ارزش معاملات بازار‌های بورس انرژی و افزایش حجم عرضه‌ها، تعداد عرضه کنندگان و خریداران رقم خورده است. در این دو وجه، بورس انرژی فعالیت مطلوبی داشته و دارد به طوریکه تعداد کالا‌های پذیرفته شده در بازار‌های بورس انرژی ایران و در آخرین جلسه هیات پذیرش بورس از عدد هزار عبور کرده است.

او در خصوص بازار آب‌های نامتعارف بیان کرد: این بازار از طرف شرکت آب و فاضلاب تهران که خریداران آن عمدتا صنایع و شهرداری‌ها هستند فعال است و ارزش معاملات آن در سال جاری ۳۰۰ هزار متر مکعب بوده است. این بازار نوپا است و انتظار داریم با توجه به مسایل مبتلا به در سطح کشور توسعه بیشتری پیدا کند.

نظیفی تصریح کرد: سال گذشته ۱۵ هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق ابزار‌های بورس انرژی اتفاق افتاد و امسال تا این ماه ۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بورس انرژی ایران پذیرش شد. با توجه به نیاز قابل توجه در زمینه توسعه طرح‌های جدید و سرمایه گذاری در این زمینه انتظار می‌رود با حمایت همه نهاد‌های تصمیم گیری و سیاست گذار شاهد رشد قابل توجه در این زمینه باشیم.

اهداف بورس انرژی در راه رسیدن به کارکرد‌ها

مدیرعامل بورس انرژی ایران با تاکید مجدد به مساله ناترازی انرژی در کشور گفت: همانطور که اشاره شد بورس انرژی ایران را راهکار حل مساله می‌دانیم و اهدافی که برای رسیدن به کارکرد‌های بورس انرژی در این زمینه ترسیم کردیم شامل ایجاد مرجعیت برای تابلو‌های بورس انرژی افزایش عمق بازار‌های موجود توسعه بازار‌ها و ابزار‌های جدید سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت فناوری بورس انرژی و ارتقا سطح تعاملات بین‌المللی با توجه به دسترسی سرمایه‌گذاران خارجی و فعالیت آنها در بازار‌های بورس انرژی است و نهایتا ایفای نقش مرکزی در بازار انرژی کشور منطبق با برنامه هفتم توسعه است.

او افزود: در همین راستا توسعه شاخص‌های مرتبط با بازار‌های بورس انرژی ارتقا کیفیت و کمیت گزارشات آماری به منظور ارایه اطلاعات و داده‌های موردنیاز برای صنایع شرکت‌ها و نهادهی تصمیم‌گیر توسعه معاملات در زمینه گازوئیل بنزین آب و به ویژه نفت خام و در بازار فیزیکی و با استفاده از ابزار‌های گواهی سپرده نفت خام مواردی هستند که جزو اولویت‌های پیش رو قرار دارند.

نظیفی بیان کرد: همچنین افزایش سهم بازار بورس انرژی درمعاملات برق کشور تا سطح ۶۰ درصد مطابق چشم انداز برنامه هفتم توسعه است و در همین راستا ارتقا سطح تعاملات با بازیگران کلیدی این بازار‌ها و نهاد‌های تصمیمگیر و سیاست گذار و قانون گذار در سطح ملی است. در این زمینه ارتباط مثبتی با کمیسیون اقتصادی مجلس، کمیسیون اقتصادی دولت، وزارت خانه‌های اقتصاد، نفت، نیرو و مجموعه ارگان‌های مرتبط برقرار شده است که امیدواریم دستاورد‌های مناسبی داشته باشد.

منبع: بورس انرژی ایران